کدام نوع اطلاعات عمومی به درد بخور است؟

پژوهشگر مطالعات علم و فناوری در دانشگاه کاسل

انسان در سراسر زندگی در معرض بی شمار اخبار و اطلاعات جدید است. از رویدادها و تحولات سیاسی؛ اقتصادی؛ علمی و اجتماعی  جهان گرفته تا دانسته ها و آموزه های معمولی برای حل مسائل روزمره زندگی.

نتایج انتخابات یونان؛ مرگ شش نهنگ در سواحل جزیره یورک استرالیا؛ اعتصاب رانندگان قطار در آلمان؛ خبر تولید پیاز بدون اشک در بریتانیا از جمله اخباری است که معمولا از طریق رسانه ها به اطلاع ما می رسد. هر کدام از ما با تماشای تلویزیون ؛ مطالعه روزنامه یا گپ وگفت در جمع های دوستانه در معرض اخبار و اطلاعات روزمره هستیم. خبر فرود کاوشگر فیله فضاپیمای روزتا  بر روی دنباله‌دار چوری باشد یا پیش بینی وضع آب و هوای روزهای آینده تفاوتی نمی کند. مساله این است که همه ما به صرف انسان بودن و زندگی در محیط اجتماعی ؛ خواه ناخواه این اطلاعات را دریافت می کنیم و نسبت به تحولات جهان بی تفاوت نیستیم. البته درجه اهمیت این اطلاعات و طبقه بندی آنها بستگی به خودمان دارد. به عبارت دیگر بستگی به میزان توجه محیطی مان یا روحیه جستجوگرانه و نقادانه؛ یا حتی نقش اجتماعی؛ شغل یا مسوولیت مدنی مان.

برای مطالعه ادامه این مطلب به بخش « ادامۀ مطلب» مراجعه فرمایید

عرفان کسرایی

روز بیست و ششم فروردین ؛  در آخرین روزهای سفری کوتاه به ایران؛ در جلسه نقد و بررسی فیلم Interstellar (در میان ستارگان) که در پردیس سینمایی کوروش و با همکاری گروه علمی دانستنیها برگزار شده بود شرکت کردم. زمان به سرعت می گذشت و بزرگترین دغدغه ام لذت بردن از لحظه لحظه ای بود که در کنار دوستان و عزیزان و هموطنانم بودم. هر لحظه از زمان حال؛ به چشم به هم زدنی به گذشته می پیوست. گذشته ای که می دانستم دیگر در دسترس  نخواهد بود و مثل خاکستر هیزم سوخته ای که دود شده دیگر هرگز دوباره به هیزم تبدیل نخواهد شد. قدم زدن در پیاده روهای تهران خاطرات روزهایی را در من زنده می کرد که دیگر نیستند. از قضا موضوع فیلم اینترستلار همان چیزی بود که در این روزهای پایانی ذهنم را درگیر کرده بود. زمان!

مهمترین دغدغه فلسفی ام از سالها پیش مساله مرگ؛ حیات؛ زمان و همچنین ذهن بوده است و تصور می کنم که به صورت کلی تمامی پرسش های فلسفی را می توان به همین چند موضوع تقلیل داد. اما تبیین هیچ یک از اینها بدون فهم زمان ممکن نیست. ما در چنبره زمان اسیریم و حتی وقتی که از زمان صحبت می کنیم یا راجع به زمان فکر می کنیم ؛ باز هم محکوم به زندان زمان هستیم.

 باری! موضوع بسیاری از فیلم های علمی تخیلی ساختن ماشین زمانی است که با آن بتوان در زمان  (به گذشته یا آینده)  سفر کرد.  اگر سفر به گذشته امکان پذیر بود؛ شاید می شد از رخ دادن بسیاری فجایع جلوگیری کرد. مثلا میشد به همین چند هفته پیش برگشت و به خلبان پرواز جرمن وینگز که در کوههای آلپ سقوط کرد گفت که کابین را ترک نکند . میشد به سال های جنگ جهانی اول بازگشت و از زمینه ظهور هیتلر جلوگیری کرد و مانع جنگ جهانی دوم شد. اما فیزیک جهان اجازه سفر به گذشته را به ما نمی دهد و دستیابی به گذشته از دیدگاه ترمودینامیکی غیرممکن است. قانون دوم ترمودینامیک می گوید تمامی رویدادهای انجام پذیر جهان تنها یک جهت دارند. فنجان چای داغ روی میز؛ به صورت خود بخودی سرد می شود. توپ پلاستیکی اگر به حال خود رها شود در سطح شیب دار به پایین قل می خورد. اما عکس این رویداد ممکن نیست و هیچ توپ پلاستیکی به صورت خود به خودی از سربالایی بالا نمی رود. دقیقا به همین دلیل اینکه رویدادهای جهان تنها یک جهت دارند؛ گذشته نیز غیرقابل دسترس است. غیر از قانون دوم ترمودینامیک که مانع سفر به گذشته است؛ یک تناقض یا اصطلاحا پارادوکس منطقی هم در این خصوص وجود دارد. آزمایش ذهنی مشهور در رابطه با این تناقض منطقی این است که فردی با سفر به گذشته؛ پدربزرگ خودش را در حالی که در سن کودکی به سر می برد  به قتل برساند. چنین فردی در واقع نباید وجود داشته باشد در حالیکه وجود دارد....

به ادامه مطلب بروید↓

شماره 127

در واقع سرعت حرکت برق درون سیم ربطی به سرعت حرکت الکترون‌ها ندارد. زیرا سرعت رانش (Drift Velocity) یا سرعت میانگین حرکت الکترون‌ها درون سیم تحت تأثیر میدان الکتریکی چیزی حدود یک میلیمتر در ثانیه است. پس اگر الکترون‌ها این‌قدر کند حرکت می‌کنند، پس چطور امکان دارد که برق به سرعت درون سیم جریان پیدا کند. آن‌چه که با «سرعت برق» حرکت می‌کند خود الکترون‌ها نیستند، بلکه موج الکترومغناطیس است که میان الکترون‌ها حرکت می‌کند و سرعتی نزدیک به سرعت نور دارد. ابعاد سیم (سطح مقطع آن) و ویژگی‌های الکتریکی آن از قبیل مقاومت الکتریکی باعث می‌شوند سرعت حرکت موج الکترومغناطیس تا حدودی تغییر کند. به هرحال بیشتر اوقات سرعت حرکت این موج در سیم‌های معمول الکتریکی چیزی  حدود ۹۰ درصد سرعت نور است، یعنی ۲۷۰.۰۰۰ کیلومتر در ثانیه.

آب معدنی تصفیه و پاک شده، اما کاملا استریل نیست و باکتری‌های موجود در آن می‌توانند به تدریج زیاد شوند و آب را ناسالم کنند، مگر این‌که بطری آب تیره‌رنگ باشد یا در تاریکی نگه‌داری شود. ضمنا ممکن است موادی از بدنه پلاستیکی بطری جدا و در آب حل شوند. البته هرکدام از این اتفاق‌ها زمان بسیار طولانی نیاز دارد که تاریخ انقضای روی بطری خیلی زودتر از آن فرا می‌رسد. بنابراین تاریخ انقضای آب معدنی بیشتر جنبه احتیاط دارد و تاکید بر این‌که آب معدنی همیشه سالم نمی‌ماند.

سکسکه یعنی انقباض تشنجی و شدید ماهیچه‌های تنفسی که با پایین رفتن غیرعادی دیافراگم و بسته شدن دهانه حنجره همراه است. انسداد دهانه حنجره باعث تولید صدای سکسکه می‌شود. این صدا هنگام عمل دم به وجود می‌آید. نکته جالب توجه اینکه در اغلب زبان‌ها، کلمه معادل سکسکه، از صدای طبیعی آن گرفته شده؛ مثل hiccap در زبان انگلیسی یا کلمه سکسکه در فارسی. بیشتر سکسکه‌ها در چند دقیقه تمام می شوند، اما گاهی یک حمله سکسکه‌ای ساعت‌ها طول می کشد. گاهی سکسکه پدیده‌ای دوره‌ای است؛ به این معنا که یک حمله خفیف و کوتاه، زمینه را برای سکسکه‌ای طولانی فراهم می‌کند. علت اصلی این پدیده نامعلوم است ولی احتمالا در نتیجه تحریک ناگهانی مری اتفاق می‌افتد. تناوب طبیعی سکسکه در میان افراد مختلف متفاوت، است و تعداد آن بین دو تا ۶۰ سکسکه در دقیقه تغییر می‌کند.

فلفل از پرمصرف‌‌ترین سبزی‌های جهان است و به عنوان دارو و چاشنی غذا کاربردهای فراوانی دارد. این سبزی آتشین پس از جعفری غنی‌‌ترین منبع ویتامین C به شمار می‌رود. فلفل ۲۵ گونه متعدد دارد که پنج گونه آن مورد استفاده بشر است و خود به ۱۴۰ نوع تقسیم می‌‌شود. شاید بتوان حدس زد که اولین بار هندی‌ها این سبزی را شناختند و از آن استفاده کردند! اما دلیل سوزاننده بودن فلفل چیست؟ مولکولی به نام کاپسایسین  (capsicin) عامل تندی است. این مولکول به قدری قوی است که اگر یک گرم از آن را در یک ظرف ۱۰ لیتری آب حل کنید باز هم تندی خود را دارد. نکته جالب اینجاست که گیرنده این مولکول در سلول‌های چشایی سطح زبان، با گیرنده حس گرما یکسان است، بنابراین سلول‌های چشایی با گرفتن این مولکول، حس داغی را به مغز مخابره می ‌کنند و مغز پیغام «خطر آتش گرفتن» را به دهان ارسال می‌‌کند؛ همین است که با خوردن فلفل احساس سوختگی می‌کنید ولی اثر یا تاولی از این سوختگی باقی نمی‌ماند. جالب‌‌تر آنکه سلول‌های حسی تنها در سطح زبان وجود ندارند و در سطح بدن نیز پخش هستند. به همین دلیل اگر فلفل را دور دهان یا روی پلک چشم بمالید، باز همین احساس را ایجاد می‌کند.

موسیقی یا خُنیا هنر است که از صداها تشکیل شده است. عناصر معمول موسیقی ارتفاع (که لحن و هارمونی را در بر دارد)، ریتم (و مفاهیم مربوط به آن، شامل ضرب (موسیقی)، متر، ومفصل‌بندی (articulation))، فورته، و ویژگی‌های صوتی رنگ صدا (timbre) و بافت است.

ریشه واژهٔ خنیا و موسیقی

واژهٔ موسیقی از واژه‌ای یونانی و گرفته شده از کلمهٔ Mousika و مشتق از کلمهٔ Muse می‌باشد.

خنیا از ریشه «خونیاک» زبان پهلوی و «هو نواک» اوستایی است که خود آن از دو قسمت تشکیل شده است: «هو]به معنای نیک، زیبا، خوش، برای نمونه در واژه‌های هومن (= نیک اندیش)، خسرو (= خوب نام)، و «نواک» به معنای نوا. در کل هونواک، خونیاک و خنیا به معنی «نوای خوش» است.

موسیقی را هنر بیان احساسات به وسیلهٔ آواها گفته‌اند که مهم‌ترین عوامل آن صدا و ریتم هستند و همچنین دانش ترکیب صداها به گونه‌ای که خوش‌آیند باشد و سبب انبساط و انقلاب روان گردد نیز نامیده می‌شود.

عینک به قاب‌های دارای عدسی شیشه‌ای گفته می‌شود که در جلوی چشم‌های انسان قرار داده می‌شود تا دید و سوی چشم‌ها را بهتر کند. گاه هم از عینک‌ها تنها به منظور زیبایی و زینت یا محافظت از چشم‌ها استفاده می‌شود. عینک‌های ویژه‌ای هم وجود دارد که برای مشاهده صحنه‌هایسه‌بعدی یا واقعیت مجازی بکار می‌روند.

عینک آفتابی عینکی با عدسی‌های تیره است که برای محافظت چشم از نور شدید محیط به کار می‌رود. به عینکی که عدسی آن شعاع‌های نور عبور یافته را به هم نزدیک نموده یا دور سازد (واگرا یا همگرا باشد) عینک طبی می‌گویند. عینک طبی برای اصلاح دید در عیوب انکساری چشم به کار می‌رود.

نخستین عینک قابل قرار دادن روی صورت را سالوینو دآمراتی (Salvino d'Armati)، اهل ایتالیا، در سال ۱۲۸۴ میلادی ساخت.

 

یک عینک آفتابی

«برای مطلاعه بیشتر به ادامه مطلب مراجعه فرمایید»