«سال‌ها» صدای عمر درختان است (ویدئو)

عرفان خسروی | حتما پیش آمده مبهوت صدای طبیعت شده باشید؛ صدایی که شما را به یاد چشمه‌های زلال و آسمان آبی و گیاهان شاداب می‌اندازد، یا شاید صدای دریا که کنار ساحل، نفس را برای چند لحظه در سینه حبس می‌کند و اگر ساحلی در نزدیکی‌تان نبود، می‌گویند صدفی که سوغاتی ساحل باشد، همان صدا را در خود دارد.
البته واقعیت این است که صدای صدف، در حقیقت صدای گردش خون داخل گوش شماست که به کمک صدف تشدید می‌شود، ولی چون صدف حس و حال ساحل را به یاد شما می‌آورد و خون شما هم مثل آب دریا، خروشان و سیال است، نتیجه دست کمی از شنیدن صدای ساحل ندارد.
حالا تصورش را بکنید که امکان شنیدن صدای عمر درختان برای شما فراهم شود؛ یعنی همان صدایی که طی فصل‌ها و سال‌ها، از قطور شدن بند به بندِ حلقه‌های تنه درختان به گوش می‌رسد، برای شما قابل شنیدن شود. البته برای این کار امکان چسباندن تنه درختان به در گوش چندان عملی نیست، ولی اگر حلقه‌های رشد تنه درختان را مثل صفحه‌های موسیقی، پخش کنیم چه؟ آیا در این صورت ممکن است صدای آوازی را بشنویم که اِنت‌ها (درخت‌های سخن‌گو و متحرک سرزمین میانه در داستان ارباب حلقه‌ها) برای همسران گم‌شده خود زمزمه می‌کردند؟
صدای اِنت‌ها را شاید نه، اما حلقه‌های رشد تنه درختان اطلاعات ارزشمندی درباره سن درختان، نیز شرایط محیط زیست درختان، از جمله سطح بارش، بیماری‌ها و حتی آتش‌سوزی‌ها به دانشمندان می‌دهد. حلقه‌هایی که رنگ‌های روشن دارند از وفور نعمت و رشد سریع درختان حکایت می‌کنند و حلقه‌های تیره‌رنگ از سختی و کم‌آبی و رشد اندک. به این ترتیب مقاطع درختان مختلف یک‌شکل نیستند و هرکدام قصه‌ای دارند، برای شنیده‌شدن.
بارتولوما تروبک (Bartholomäus Traubeck) هنرمند جوانی است (goo.gl/vX6kC8) که سه سال پیش تصمیم گرفت صدای عمر درختان را به گوش بقیه آدم‌ها برساند و این کار را کرد. او دستگاهی اختراع کرد که الگوهای رنگی مقطع تنه درختان را مانند یک گرامافون به صدا تبدیل می‌کند؛ اما این گرامافون به جای استفاده از سوزن، از دوربینی دقیق استفاده می‌کند که راه‌های چوب و حلقه‌های رشد را پایش می‌کند و با استفاده از الگوریتمی ریاضی به نت‌های پیانو تبدیل می‌کند. تفاوت الگوی حلقه‌ها در درختان مختلف، به هر درخت آهنگی ویژه و منحصر به فرد می‌بخشد. آلبوم موسیقی به دست آمده از این ابداع درختی-موسیقایی، نام با مسمای «سال‌ها» (Years) نامیده شده و در آن آواز درختان صنوبر، زبان‌گنجشک، بلوط، افرا، توسکا، گردو و راش به گوش خواهد رسید.

قسمتی از موسیقی «سال‌ها» را ببینید و بشنوید:

موضوعات مرتبط: پرونده ویژه زیست شناسی
برچسب‌ها: «سال‌ها» صدای عمر درختان است ویدئو

تاريخ : جمعه 27 تير 1393

| 11:47 | نویسنده : حسین |

ببر سیبری (Panthera tigris altaica)

**ببر سیبری (Panthera tigris altaica):**

ببر سیبری (Panthera tigris altaica) یا ببر آمور یکی از زیرگونه‌های ببر است که در گذشته در بخش‌های وسیعی از شرق و مرکز آسیا و شرق روسیه می‌زیست اما امروزه تنها در منطقهٔ حفاظت شده‌ای در شرق سیبری زندگی می‌کند. ببر سیبری بزرگترین زیرگونهٔ ببر و بزرگترین گربه‌سان زندهٔ جهان است. ببر منقرض‌شده مازندران (ببر خزر) نزدیکترین نوع ببر به ببر سیبری است و مطالعات ژنتیکی جدید حکایت از آن دارد که این دو را حتی می‌توان یک زیرگونه محسوب کرد.

ببر سیبری در دهه ۱۹۳۰ در آستانه انقراض قرار داشت و تعداد آن‌ها تنها به بیست تا سی ببر کاهش یافته بود. اما این حیوان به طرزی باورنکردنی از انقراض قریب‌الوقوع رهایی جست و جمعیت آن تا سال ۲۰۱۰ به حدود ۳۶۰ ببر رسید. ببر سیبری با توجه به همین افزایش جمعیت از سال ۲۰۱۰ از بالاترین ردهٔ حفاظتی یعنی «به شدت در معرض خطر» خارج شده و در یک رده پایین‌تر یعنی «در خطر انقراض» قرار گرفته است. ببرهای سیبری تنوع ژنتیکی بسیار پائینی دارند که این به دلیل کاهش شدید جمعیت این حیوان در دهه ۱۹۴۰ و تعداد اندک توله ببرهایی است که به بلوغ می‌رسند. ضمن اینکه بیشتر از ۹۰ درصد ببرهای سیبری در منطقه کوهستانی سیخوته آلین زندگی می‌کنند و تبادل ژنتیکی اندکی با گروه‌های کوچکتر ببر سیبری در جنوب غربی استان پریموری دارند.^[۱]

تازه‌ترین مطالعات ژنتیکی بر روی میتوکندری دی‌ان‌ای به جای مانده از ببرهای مازندران و نمونه‌های زنده ببر سیبری نشان داده که نیای ِ مشترک این دو نوع ببر در شرق چین می‌زیسته و سپس از مسیر راه ابریشم-گانسو وارد آسیای میانه شده و بعداً گروهی از آن‌ها به سوی شرق سیبری و منطقه آمور رفته و ببر سیبری امروزین را شکل داده‌اند.

محل سکونت ببرهای سیبری در قسمت جنوبی شمال شرق روسیه در کنار رودخانه آمور و مرز روسیه با چین و کره شمالی است. تعداد کمی از ببر سیبری در چین هم سکونت دارند اما این جمعیت کوچک نمی‌تواند مستقل از جمعیت روسی به حیات خود ادامه دهد. یعنی بقای این ببرها در چین وابسته به جابجایی ببرها در طول مرز چین و روسیه است. مشخص نیست که آیا هنوز هم این ببر در کره شمالی حضور دارد یا در آن‌جا کاملاً منقرض شده‌است.

ببر سیبری حیوانی قلمروطلب است و قلمروهای بسیار وسیعی را به خود اختصاص می‌دهد. قلمرو ببرهای نر سیبری تا چهار هزار مایل مربع هم گزارش شده‌است. اما اغلب و به طور میانگین قلمرویی تا حدود 600 تا 1080 مایل مربع(1554 تا 2797 کیلومتر مربع) را قلمرو خود قرار میدهند و قلمرو ببرهای ماده نیز کمی کوچکتر ار آن میباشد.^[۲]

موضوعات مرتبط: پرونده ویژه جغرافیا زیست شناسی
برچسب‌ها: ببر سیبری (Panthera tigris altaica)

تاريخ : یک شنبه 25 خرداد 1393

| 19:5 | نویسنده : حسین |

شیر(گربه سان)

شیر (نام علمی: Panthera leo): پستانداری گوشتخوار از سردهٔ پلنگ‌مانندهای خانوادهٔ گربه‌سانان است. با بدنی بزرگ که وزنش در میان نرها گاه به ۲۵۰ کیلوگرم می‌رسد؛ این جانور نیرومند دومین عضو بزرگ‌جثهٔ سردهٔ خود پس از ببر است. شیر به خاطر بدن بزرگ و هیبت و چالاکیش در هنگام شکار لقب «سلطان جنگل» را به خود گرفته؛ اگرچه بیشتر در مناطق ساوانایی آفریقا زندگی می‌کند و تنها تعداد کمی از آن در جنگل گیر در هندوستان یافت می‌شوند. آن‌ها طعمه‌های گوناگونی را به‌عنوان خوراک اختیار می‌کنند که شامل بیشتر جفت‌سمان بومی آفریقا و به‌ندرت جانداران بزرگی چون فیل و زرافه می‌شوند.

با آنکه در گذشته شیرها در آفریقا، خاورمیانه، و جنوب آسیا (از جمله ایران) به فراوانی یافت می‌شدند، امروزه تعداد محدودی از آن‌ها در آفریقا و آسیا باقی مانده‌اند که جمعیتشان به سوی کمتر شدن پیش می‌رود. در حال حاضر اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست وضعیت بقای گونهٔ شیر را در حالت آسیب‌پذیر طبقه‌بندی کرده‌است.

شیرها ساختار اجتماعی مشخصی دارند که بر پایهٔ تشکیل گروهی به سرپرستی یک تا سه نر و تعدادی ماده به همراه توله‌هایشان است. آن‌ها به صورت گروهی به شکار می‌روند و شکارکردن بیشتر بر دوش شیرهای ماده است. با آنکه شیرهای نر شکار نمی‌کنند اما وظیفهٔ محافظت از گروه و قلمرو آن را بر دوش دارند؛ ناحیه‌ای که می‌تواند تا ۲۶۰ کیلومتر مربع را پوشش دهد.

به این جانور با ابهت از دیرباز تا کنون در فرهنگ و ادبیات ملل گوناگون جهان توجه شده است. نگاره‌های غار در لاسکو فرانسه نخستین نقاشی‌های یافت شده از شیر در جهانند که مربوط به ۱۷٬۰۰۰ سال پیش هستند. به عنوان نمادی از پادشاهی و قدرت در طبیعت، تصویر شیر از دیرباز در فرهنگ ایرانی نمایندهٔ شاهنشاهی بوده و اشاره به آن در طول تاریخ از سنگ‌نگاره‌های تخت جمشید تا پرچم ایران و خاندان شاهنشاهی پهلوی دیده می‌شود.